Leisteen en kwartsiet
Deze gesteenten zijn gevormd uit klei of zand, wat in het uiterlijk en de kleurstelling duidelijk terug te zien is. Leisteen en kwartsiet zijn sterk gelaagd, waardoor de steen kan worden gespleten. Het splijtoppervlak heeft een natuurlijk en robuust uiterlijk. Naast overeenkomsten zijn er ook verschillen tussen leisteen en kwartsiet.
Leisteen is een verzamelterm voor kleistenen en glimmerleien. Glimmerlei is een metamorfose van kleisteen, dat uit klei is gevormd. Glimmerlei heeft betere materiaaleigenschappen, een minder zichtbare laagstructuur en een enigszins glanzend oppervlak.
Met kwartsiet worden behalve de kwartsieten ook wel de glimmerkwartsieten aangeduid. Glimmerkwartsiet is een metamorfose van kwartsiet. Kwartsiet is een metamorfose van zandsteen, dat gevormd is uit zand. Glimmerkwartsiet heeft betere materiaaleigenschappen, een minder zichtbare laagstructuur en een enigszins glanzend oppervlak.
Overeenkomsten
- Bijzonder winning. In de groeve worden schollen steen van de rots gespleten. Deze schollen worden nog een aantal keren gespleten tot de gewenste tegeldikte is bereikt. Zo’n dunne schol noemt men meestal flagstone of scherf.
- Vorm. Een flagstone heeft een onregelmatige vorm. Hieruit worden desgewenst vierkante of rechthoekige tegels gezaagd of geknipt.
- Afmetingen. De dikte varieert, bijvoorbeeld tussen 8 en 30 mm. De onderzijde van de tegel kan vlak worden gefreesd, om de variatie in dikte te verminderen en het plaatsen te vergemakkelijken. De maximale tegelmaat is meestal niet meer dan 600 x 600 mm.
- Oppervlak. Het splijtoppervlak kan per soort verschillen van vrij glad tot zeer ruw. Sommige soorten kunnen ook gezoet en zelfs gepolijst worden, waardoor het uiterlijk sterk verandert.
- Slipweerstand (vloeren). Een splijtoppervlak geeft van nature een goede weerstand tegen uitglijden en voelt zelfs blootsvoets prettig aan.
Verschillen
- Vorstbestendigheid. Vrijwel alle (glimmer)kwartsieten en circa 50% van de leistenen zijn vorstbestendig.
- Slijtvastheid. Kwartsiet is een metamorfose van zandsteen, dat gevormd is uit zand. Daardoor is het bijzonder slijtvast. Kleistenen zijn gevormd uit klei, waardoor ze vrij zacht zijn. Slijtage en afschilferingen treden betrekkelijk snel op. Glimmerlei heeft daar veel minder last van. Toch wordt het bij kleisteen in de regel niet als storend ervaren.
- Porositeit. Kleistenen en glimmerleien zijn zeer dicht. Kwartsieten zijn (sterk) poreus. Glimmerkwartsieten zijn licht poreus.
Toepassingen
Leistenen en kwartsieten worden voor allerlei toepassingen gebruikt zoals vloeren, terrassen, trappen en wandbekledingen.
Zandsteen is verboden!
Kwartsiet is zoals gezegd een metamorfose van zandsteen. Zandsteen werd jarenlang in Nederland toegepast, maar is sinds 1951 verboden. Het toenmalige Zandsteenbesluit is verwerkt in de huidige Arbowet.
Bij de bewerking van zandsteen komt veel fijn kwartsstof vrij. Dit stof kan de longziekte silicose of zelfs kanker veroorzaken. Alleen bij de restauratie van erkende monumenten volgens de Monumentenwet 1988 mag zandsteen worden toegepast, als er geen goed alternatief materiaal beschikbaar is. In alle gevallen moet aan de Arbowet worden voldaan en mogen mensen niet blootstaan aan te hoge concentraties (kwarts)stof. Dat geldt ook voor de bewerking van andere kwartshoudende steensoorten, zoals kwartsiet en graniet.
| Steen | Naam | Handelsnamen | Land | Locatie |
|---|---|---|---|---|
 | Albino White | Andes, Albino Yellow | Brazilië | Minas Gerais |
 | Alta Kwartsiet | Alta, Noorse kwartsiet, Polar kwartsiet, Midnight Sun | Noorwegen | Alta |
 | Azul Imperial | Azul Imperiale, Azur Imperial, Blue Imperial, Imperial Blue Quartzite | Brazilië | Bochira |
 | Azul Macaubas | Macaubas Blue, Macaubas Granito, Azul Imperial | Brazilië | Macaúbas |
 | Canyon Kwartsiet | Canyon , Canon Quarzit, Uinta, Oriënt kwartsiet, Canyon Gold, Canyon Silver | USA | Idaho |
 | Diamant "G" Kwartsiet | Springbok Diamant | Afrika | Springbok |
 | Fevi Stone | Peacock | India | Haryana |
 | Himalaya Kwartsiet | Safari kwartsiet | India | Simla |
 | Jaddish | Seville Green, Jadish, Jaddisch, Blue Slate, Mustang, Papagaios Black, | Brazilië | Serra da Boa Vista |
 | Kotah Stone | Tandur Kota Stone, Kota geel, Kota groen | India | Kota |
 | Mustang | Black Pearl, Black Slate, Montauk, Black Panther , Papagaios Black | Brazilië | Pitangui |
 | Pillarguri Bruin | Sell Stone bruin, Bruine Noorse leisteen, Rembrandt, Sell Royal (Doorntjes Sel), Pillarguri Zwart Högseter, Pillarguri Bruin | Noorwegen | Otta |
 | Pillarguri Zwart | Otta Phyllit, Zwarte Noorse Leisteen, Sell Stone, Sell Royal (Doorntjes Sel), Pillarguri Bruin, Högseterrt | Noorwegen | Otta |
 | Poema | Puma | India | |
 | Portugese Leisteen | Ardosia Valongo, Lousa de Valongo | Portugal | Valongo |
 | Quarzite Rosa | Rosa Flamenco, Quarzite Flamenco, Quarzite Rosa Scuro (donkerder), Quarzite Rosa Chairo (lichter) | Brazilië | Campos de So Joao |
 | Silver Grey | India | ||
 | Sumi Stone | Sumie stone | China | Hebei |
 | Verde Spluga | Verde della Spluga, New Verde Spluga, Beola Verde, Splügen Gneis, Zwitserse Kwartsiet | Italië | Madesimo |